Sốt xuất huyết ở trẻ em – Biểu hiện cảnh báo quan trọng

Tổng quan về bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em

Sốt xuất huyết (SXH) là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Dengue gây ra, lây lan qua vật trung gian là muỗi Aedes aegypti (còn gọi là muỗi vằn). Bệnh phổ biến tại khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới, trong đó có Việt Nam, đặc biệt bùng phát mạnh vào mùa mưa. Do điều kiện môi trường ẩm ướt, muỗi có nhiều nơi để sinh sôi, làm tăng nguy cơ phát tán mầm bệnh.

Hiện nay, sốt xuất huyết ở trẻ em được xem là vấn đề đáng lo ngại bởi hệ miễn dịch của trẻ còn non yếu, dễ bị biến chứng nghiêm trọng khi virus tấn công. Đáng chú ý, nhiều trẻ không biểu hiện rõ rệt các triệu chứng, khiến cha mẹ chủ quan hoặc nhầm lẫn với những bệnh thông thường khác. Nếu không được can thiệp kịp thời, trẻ có thể rơi vào tình trạng sốc, xuất huyết nặng, thậm chí tử vong.

Biểu hiện và dấu hiệu cảnh báo

Nhận biết sớm dấu hiệu sốt xuất huyết ở trẻ em và nấm miệng ở trẻ sơ sinh sẽ giúp cha mẹ can thiệp kịp thời, giảm thiểu tối đa biến chứng. Bệnh thường trải qua các giai đoạn với triệu chứng khác nhau:

Giai đoạn ủ bệnh

• Thường kéo dài từ 4 – 10 ngày sau khi trẻ bị muỗi mang virus đốt.
• Trẻ chưa có biểu hiện đặc trưng, chỉ thấy mệt mỏi, uể oải hoặc quấy khóc hơn bình thường.

Dù chưa có triệu chứng rõ rệt, song virus đã bắt đầu nhân lên và chuẩn bị tấn công vào cơ thể trẻ. Việc quan sát bất kỳ thay đổi nào ở con, nhất là về sinh hoạt và tâm trạng, sẽ giúp cha mẹ có linh cảm sớm và đưa trẻ đi thăm khám kịp thời.

Giai đoạn sốt

• Trẻ đột ngột sốt cao, thường 38,5 – 40 độ C, kéo dài từ 2 – 3 ngày hoặc hơn.
• Kèm theo ớn lạnh, đau đầu, đau mỏi cơ, biếng ăn, quấy khóc, có thể ho và đau họng nhẹ.
• Một số trẻ có dấu hiệu mắt đỏ, da xung huyết, nổi ban nhẹ.

Trong giai đoạn này, sốt xuất huyết ở trẻ em dễ khiến trẻ bị mất nước do sốt cao liên tục. Vì vậy, cha mẹ cần đặc biệt chú ý bổ sung nước và chất điện giải, cũng như hạ sốt đúng cách.

Giai đoạn nguy hiểm

• Bắt đầu từ ngày thứ 3 – 6 của bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em,  có thể giảm sốt đột ngột, khiến nhiều phụ huynh lầm tưởng con đã khỏi.
• Xuất hiện dấu hiệu xuất huyết: chảy máu cam, chảy máu chân răng, xuất huyết dưới da (nốt bầm tím), nôn ra máu hoặc đi tiểu ra máu.
• Trẻ mệt lả, buồn nôn, nôn ói, đau bụng, thở gấp, biếng ăn rõ rệt.

Đây là giai đoạn nguy kịch nhất của sốt xuất huyết ở trẻ em. Việc giảm sốt đột ngột đôi khi phản ánh tình trạng rối loạn tuần hoàn, nguy cơ sốc cao. Cha mẹ nên theo dõi sát các chỉ số như mạch, huyết áp, lượng nước tiểu; nếu thấy trẻ có biểu hiện bất thường, cần đưa đến cơ sở y tế ngay.

Giai đoạn hồi phục sốt xuất huyết ở trẻ em

• Thường sau 7 – 10 ngày, trẻ dần hồi phục, ăn uống trở lại, tỉnh táo hơn.
• Số lần đi tiểu tăng, nước tiểu trong hơn, da dẻ hồng hào, ít hoặc không còn xuất huyết.
• Cha mẹ không nên chủ quan, cần duy trì theo dõi trẻ thêm vài ngày, tiếp tục tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ để phòng tái phát hoặc biến chứng muộn.

Phân loại các cấp độ sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết ở trẻ em thường được phân thành 4 cấp độ (tương tự ở người lớn), dựa trên mức độ biểu hiện lâm sàng. Việc phân loại giúp bác sĩ cũng như cha mẹ đánh giá được tình trạng bệnh, từ đó đưa ra quyết định chăm sóc và điều trị phù hợp.

Sốt xuất huyết ở trẻ em: Cấp độ 1

• Trẻ sốt cao đột ngột.
• Chưa có biểu hiện xuất huyết hoặc xuất huyết rất ít (có thể là vài nốt dưới da).
• Trẻ vẫn có thể tỉnh táo, ăn uống một phần và chơi được.

Ở giai đoạn này, nếu trẻ được chẩn đoán đúng là sốt xuất huyết ở trẻ em, các bác sĩ có thể cho điều trị ngoại trú. Cha mẹ cần theo dõi nhiệt độ, lượng dịch trẻ uống, tình trạng nôn và trạng thái tinh thần của con.

Sốt xuất huyết ở trẻ em: Cấp độ 2

• Trẻ vẫn sốt cao, bắt đầu xuất hiện dấu hiệu xuất huyết rõ rệt: chảy máu chân răng, chảy máu mũi, có đốm xuất huyết trên da.
• Trẻ mệt mỏi hơn, đôi khi nôn ói, chán ăn.

Tùy mức độ mất nước và tình trạng nôn ói, trẻ có thể được điều trị sốt xuất huyết ở trẻ em tại nhà hoặc nhập viện để theo dõi. Điều quan trọng là cha mẹ phải tuân thủ đúng chỉ dẫn về thuốc, nước uống và chế độ ăn để tránh bệnh chuyển sang giai đoạn nguy hiểm hơn.

Cấp độ 3

• Dấu hiệu cảnh báo sốc: tay chân lạnh, mạch đập nhanh yếu, huyết áp tụt, trẻ li bì hoặc quấy khóc nhiều không dứt.
• Xuất huyết trong cơ quan nội tạng có thể xảy ra, như nôn ra máu, đi ngoài phân đen.

Đây là giai đoạn nguy kịch. Trẻ cần nhập viện khẩn cấp để được truyền dịch, theo dõi huyết áp, nhịp tim, kịp thời xử trí biến chứng sốc và rối loạn đông máu.

Cấp độ 4

• Sốc nặng, khó bắt mạch, huyết áp gần như không đo được.
• Trẻ hôn mê, có nguy cơ tử vong rất cao nếu không được cấp cứu kịp thời.

Cấp 4 là tình trạng nặng nhất của sốt xuất huyết ở trẻ em. Trẻ cần sự chăm sóc tích cực từ bác sĩ, với các biện pháp điều trị hồi sức nâng cao để duy trì tính mạng.

Chăm sóc trẻ mắc bệnh tại nhà

Khi trẻ được chẩn đoán sốt xuất huyết ở trẻ em ở mức độ nhẹ (thường là cấp 1 hoặc cấp 2), việc chăm sóc đúng cách tại nhà có thể giúp trẻ nhanh hồi phục và hạn chế nguy cơ biến chứng.

Chế độ dinh dưỡng

• Uống nhiều nước: Bù nước bằng Oresol là ưu tiên hàng đầu. Nếu không có Oresol, cha mẹ có thể cho con uống nước muối đường pha loãng hoặc nước gạo rang.
• Tăng cường nước hoa quả: Nước cam, nước chanh tươi, nước ép dưa hấu,… giúp bổ sung vitamin C và khoáng chất.
• Thức ăn mềm, dễ tiêu: Cháo, súp, sữa… nên được chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày để tránh tình trạng nôn ói.
• Đảm bảo dinh dưỡng: Trẻ vẫn cần đủ protein và các chất thiết yếu. Nếu trẻ còn bú mẹ, nên cho bú thường xuyên hơn để bù năng lượng.

Hạ sốt đúng cách

• Theo dõi nhiệt độ thường xuyên: Cặp nhiệt độ 4 – 6 giờ/lần hoặc khi thấy trẻ nóng hơn bình thường.
• Dùng thuốc hạ sốt an toàn: Paracetamol đơn chất (liều 10 – 15mg/kg/lần), cách nhau ít nhất 4 – 6 giờ.
• Tuyệt đối không dùng Aspirin: Aspirin có nguy cơ gây rối loạn đông máu, cực kỳ nguy hiểm ở bệnh sốt xuất huyết.
• Lau mát bằng nước ấm: Khi trẻ sốt trên 38,5 độ C, kết hợp thuốc hạ sốt và lau mát giúp cơ thể tản nhiệt hiệu quả.

Nghỉ ngơi và theo dõi

• Hạn chế vận động: Cho trẻ nằm nghỉ ngơi, tránh chạy nhảy, vận động mạnh gây mất sức hoặc chấn thương dẫn đến xuất huyết.
• Quan sát dấu hiệu bất thường: Nếu trẻ có biểu hiện quấy khóc, nôn nhiều, tay chân lạnh, tím tái, hãy đưa trẻ đến bệnh viện ngay.

Khi nào cần đưa trẻ đến cơ sở y tế?

Điều trị tại nhà cho sốt xuất huyết ở trẻ em chỉ an toàn khi trẻ được theo dõi sát sao và đáp ứng tốt. Ngay khi nhận thấy những dấu hiệu dưới đây, cha mẹ cần đưa con đi khám hoặc nhập viện gấp:

• Sốt cao liên tục trên 39 – 40 độ C, khó hạ, kéo dài hơn 2 ngày.
• Trẻ nôn mửa không kiểm soát, không ăn uống được, khát nước nhưng uống vào lại nôn.
• Xuất hiện xuất huyết nặng: nôn ra máu, chảy máu cam không cầm, tiểu ra máu, đi tiêu phân đen.
• Trẻ li bì, lơ mơ, khó đánh thức, quấy khóc bất thường.
• Tay chân lạnh, mạch nhanh, huyết áp tụt.
• Lượng nước tiểu giảm rõ rệt, môi khô, mắt trũng.

Những biểu hiện trên cảnh báo bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em đang diễn tiến xấu, có nguy cơ sốc cao. Việc đưa trẻ đến cơ sở y tế kịp thời sẽ giúp các bác sĩ can thiệp sớm, tránh tình huống nguy hiểm.

Biện pháp phòng ngừa sốt xuất huyết

Chủ động phòng bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em sẽ giảm đáng kể nguy cơ sốt xuất huyết ở trẻ em. Dưới đây là một số cách hiệu quả:

Kiểm soát môi trường

• Loại bỏ nơi muỗi sinh sản: Đậy kín các dụng cụ chứa nước, không để nước đọng ở chậu, lọ, bình hoa, lốp xe cũ,…
• Vệ sinh nhà cửa: Thường xuyên phát quang bụi rậm, thu dọn rác, khơi thông cống rãnh, để muỗi không có môi trường trú ẩn.
• Phun thuốc diệt muỗi: Theo khuyến cáo của cơ quan y tế, nhất là khi khu vực có dịch bùng phát.

Bảo vệ cho trẻ

• Mặc quần áo dài tay: Ưu tiên màu sáng, vải mỏng nhẹ vào mùa nóng nhưng vẫn đủ che phủ.
• Ngủ mùng kể cả ban ngày: Muỗi Aedes hoạt động chủ yếu vào sáng sớm và chiều tối, nhưng vẫn có thể đốt trẻ vào các thời điểm khác.
• Dùng kem/chai xịt chống muỗi: Chọn sản phẩm an toàn cho da trẻ, sử dụng đúng cách, tránh bôi vào vết thương hở.
• Nâng cao sức đề kháng: Chế độ ăn giàu dinh dưỡng, bổ sung vitamin, tập thể dục nhẹ nhàng, nghỉ ngơi hợp lý giúp trẻ khỏe mạnh, chống chọi bệnh tật tốt hơn.

Xem thêm: Tóc đẹp cho mặt tròn

Kết luận

Sốt xuất huyết ở trẻ em là mối nguy hiểm tiềm ẩn, có thể dẫn đến tình trạng sốc và tử vong nếu không được nhận biết và điều trị kịp thời. Việc theo dõi sát sao các dấu hiệu bệnh, đặc biệt là ở giai đoạn 3 – 6 ngày, cũng như tuân thủ chỉ định của bác sĩ sẽ giúp ngăn ngừa biến chứng nặng. Bên cạnh đó, cha mẹ cần chú trọng các biện pháp phòng tránh muỗi đốt và giữ môi trường sống sạch sẽ để giảm nguy cơ bệnh bùng phát.

Hy vọng những chia sẻ từ hieuvecon.vn đã cung cấp cho bạn đọc góc nhìn chi tiết về sốt xuất huyết ở trẻ em. Hãy chủ động bảo vệ con bằng cách trang bị đầy đủ kiến thức và phối hợp chặt chẽ với đội ngũ y tế khi cần thiết. Đồng hành cùng Hiểu Về Con, bạn sẽ luôn có những thông tin hữu ích để chăm sóc sức khỏe và sự phát triển toàn diện cho bé yêu.